Yasama Derneği (YASADER), “TBMM’ye Bireysel Başvuru Yollarının Tanıtılması ve Desteklenmesi Projesi” adıyla yeni bir Proje’ye başlıyor. Hollanda Büyükelçiliğinin MATRA Programı çerçevesinde finanse edilen bu Projenin amacı, TBMM’ye ve Kamu Denetçiliğine bireysel başvuru yollarına ilişkin farkındalığı artırmak; söz konusu kurumlara mevzuata uygun ve nitelikli bireysel başvuruların yapılmasını sağlayarak bireysel başvuru yollarının etkinliğini artırmak ve böylece Anayasa ile güvence altına alınmış temel bir hak olan “dilekçe hakkı”nın daha aktif hale getirilmesini sağlamaktır.

Proje ile TBMM’ye bireysel başvuru yolları konusunda çalışmaları bulunan akademisyenlerin Projeye dahil edilmesi ile Yasama Dergisinin bastırılacak iki özel sayısında konu ile ilgili makalelerin yayınlanması ve bu alandaki çalışmaların artırılması hedeflenmektedir.

Proje kapsamında üç büyük şehirde (Ankara, İstanbul ve İzmir) ikişer günlük etkinlik yapılacaktır. Her bir etkinlikte, çevre illerden gelecek STK temsilcileri dahil olmak üzere yaklaşık 70 STK temsilcisinin katılımı öngörülmektedir. İllerdeki etkinlikler tamamlandıktan sonra sonuçların topluca değerlendirilmesi için Ankara’da final toplantısı yapılacaktır. Final toplantısına komisyon başkanları, akademisyenler ve STK temsilcileri davet edilecektir.

Projeye ilişkin ayrıntılı bilgiler aşağıda yer almaktadır.

PROJENİN ADI:

TBMM’ye Bireysel Başvuru Yollarının Tanıtılması ve Desteklenmesi Projesi

PROJENİN TARAFLARI:

Yasama Derneği-Hollanda Büyükelçiliği

PROJENİN BAŞLANGIÇ VE BİTİŞ TARİHİ:

01 Mayıs 2015 – 01 Mayıs 2016

PROJE KOORDİNATÖRÜ:

Semra GÖKÇİMEN, Yasama Derneği Kurucu Üyesi, TBMM Kanunlar ve Kararlar Başkan Yardımcısı, Yasama Dergisi Yayın Kurulu Üyesi

PROJE KOORDİNATÖR YARDIMCILARI:

Fahri BAKIRCI, Yasama Derneği Kurucu Üyesi, TBMM Kanunlar ve Kararlar Müdür Yardımcısı, Yasama Dergisi Editörü
Bahadır YEŞİLIRMAK, Yasama Derneği Genel Sekreteri, TBMM Yasama Uzmanı
Selay GÖKALP GÜNEŞ, Yasama Derneği Üyesi, TBMM Yasama Uzmanı

PROJENİN AMACI:

Projenin amacı, TBMM’ye ve Kamu Denetçiliğine bireysel başvuru yollarına ilişkin farkındalığı artırmak; söz konusu kurumlara mevzuata uygun ve nitelikli bireysel başvuruların yapılmasını sağlayarak bireysel başvuru yollarının etkinliğini artırmak ve böylece Anayasa ile güvence altına alınmış temel bir hak olan “dilekçe hakkı”nın daha aktif hale getirilmesini sağlamaktır.

PROJENİN HEDEFLERİ:

Dilekçe hakkı kapsamında parlamentoya yapılan bireysel başvurular, tarihin her devrinde görülen en eski haklardan biridir. Dilekçe hakkının demokratik toplum düzeni içinde bir hak arama yolu olarak tanınması son derece önemlidir. Nitekim, dilekçe hakkı kullanılarak, mevcut düzenin işleyişindeki aksaklıklar gündeme getirilmekte ve şikayet edilen konuların vakit geçirilmeden düzeltilebilmesi mümkün olabilmektedir. Demokratik yönetimlerde dilekçe hakkının böylesine vazgeçilmez oluşu, dilekçe hakkının yönetilenlerin yönetime katılmasını ve yönetimi denetlemesini sağlamada çok önemli fonksiyonlara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü dilekçe hakkı; sorulara cevap almak suretiyle bilgi edinmeyi, şikayette bulunmak suretiyle denetlemeyi, dilek ve öneride bulunmak suretiyle de demokratik katılımı sağlayan haklardandır. Bu çerçevede dilekçe hakkı, siyasi bir denetim aracı olarak değerlendirilmesinin yanı sıra, doğrudan demokrasi aracı olarak da görülmekte ve toplumun yönetime katılmasını da sağlamaktadır. Gerçekten de parlamentoya sunulan dilekçeler, yönetimden kaynaklanan sorunların hangi noktalarda odaklaştığı, idari mercilerin ne gibi eksiklik ve aksaklıklarının bulunduğu, idari hizmetlerin yürütülmesinde bireylerin karşılaştığı sıkıntı ve sorunlar hakkında önemli bilgiler sunmakta ve demokratik, şeffaf ve katılımcı bir yönetimin gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır.

Ülkemizde dilekçe hakkı, Anayasa’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlığını taşıyan 74’üncü maddesinde yetkili makamlara ve TBMM’ye yapılan başvuruları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Bir karışıklığa mahal vermemek adına Projede dilekçe hakkı çerçevesinde TBMM’ye yapılan başvurular, bireysel başvuru yolları olarak adlandırılmıştır.

Dilekçe hakkının asıl muhatabı olan parlamentolar, başvuruların incelenmesinde komisyon usulüne başvurmuşlardır. TBMM’de de bireysel başvuru yapılabilen ve bu başvuruları inceleyebilen toplam üç ihtisas komisyonu bulunmaktadır. Bunlardan Dilekçe Komisyonu, TBMM’nin en eski ve köklü komisyonlarından olup vatandaşlardan gelen dilek ve şikayetleri inceleyen başlıca komisyondur. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, 1990 yılında 3686 sayılı Kanunla kurulmuş olup, insan haklarının ihlale uğradığına dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek veya gerekli gördüğü hallerde ilgili mercilere iletmekle görevlidir. Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu ise 2009 yılında 5840 sayılı Kanunla kurulmuş olup, görevlerinden birisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca havale edilen kadın erkek eşitliğinin ihlaline ve toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılığa dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek ve gerekli gördüğü hallerde ilgili mercilere iletmektir.

Ayrıca 2012 yılında 6328 sayılı Kanun ile idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak üzere TBMM’ye bağlı kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu, bireysel başvuru yolları açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu Projenin oluşturulmasının altında yatan en önemli sorunlar; TBMM’ye bireysel başvuru yollarının kamuoyunda yeterince bilinmemesi ile TBMM’ye yapılan bireysel başvuruların içeriğine ve usule ilişkin bilgi eksiklikleri nedeniyle başvuruların iade edilmesi veya düzeltilmek durumunda kalınması sonucunda uğranılan zaman ve emek kaybıdır.

Yukarıda bahsi geçen TBMM’ye bireysel başvurunun önemi ve uygulamada konu hakkında yaşanan sıkıntılar göz önünde bulundurulduğunda, bireysel başvuru yollarına ilişkin farkındalığın artırılması ve daha nitelikli ve mevzuata uygun başvuruların yapılması amacı çerçevesinde çeşitli hedefler belirlenmiştir. Proje ile öncelikle, sivil toplum kuruluşları ile TBMM arasındaki işbirliğini geliştirmek hedeflenmektedir. Bu çerçevede; sivil toplum kuruluşlarına, TBMM’ye ve Kamu Denetçiliği Kurumu’na bireysel başvuru yollarına ilişkin teori ve uygulamaya ilişkin eğitim verilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca sivil toplum kuruluşlarının TBMM’ye bireysel başvuru konusunda uygulamada yaşadıkları sıkıntıları paylaşması suretiyle karşılıklı görüş alışverişinde bulunulması da Projenin hedefleri arasında yer almaktadır. Bunların yanı sıra TBMM’ye bireysel başvuru yolları konusunda çalışmaları bulunan akademisyenlerin Projeye dahil edilmesi ile Yasama Dergisinin bastırılacak iki özel sayısında konu ile ilgili makalelerin yayınlanması ve bu alandaki çalışmaların artırılması da hedefler arasında yer almaktadır.

PROJENİN FAALİYETLERİ:

Proje kapsamında üç büyük şehirde (Ankara, İstanbul ve İzmir)  ikişer günlük etkinlik yapılacaktır. Her bir etkinlikte, çevre illerden gelecek STK temsilcileri dahil olmak üzere yaklaşık 70 STK temsilcisinin katılımı öngörülmektedir. Etkinliklerin birinci gününün; akademisyenlerin ve komisyon uzmanlarının TBMM’ye bireysel başvuru yollarına ilişkin vereceği teorik eğitime; ikinci gününün ise atölye çalışmasını kapsayacak uygulamalı eğitime ayrılması düşünülmektedir. Her bir etkinlik sonunda katılımcılara sertifika verilecektir. Buna göre etkinlik taslak programı şu şekildedir;

İllerdeki etkinlikler tamamlandıktan sonra sonuçların topluca değerlendirilmesi için Ankara’da final toplantısı yapılacaktır. Final toplantısına komisyon başkanları, akademisyenler ve STK temsilcileri davet edilecektir.

PROJE ÇIKTILARI:

Projenin sonuçlarının kalıcı olmasını sağlamak ve Projeye ilgi çekmek amacıyla Yasama Dergisinin iki özel sayısı Proje kapsamında basılacaktır. Bu iki sayıda TBMM’ye bireysel başvuru yollarına ilişkin makaleler yayımlanacaktır. Ayrıca Proje sonucunda, TBMM’ye ve Kamu Denetçiliğine bireysel başvuru yapılmasına ilişkin el kitabı mahiyetinde bir proje final kitapçığı da basılacaktır.